ARTIKEL | COMPOSITIE

Over compositie valt veel te vertellen. Een foto kan vallen of staan bij een goede compositie. Wat maakt het nu dat de ene foto beter oogt dan een ander? De compositie speelt een grote rol. Wikipedia zegt: “Compositie is in de beeldende kunst het ordenen van beeldelementen volgens een vooraf bepaalde strategie. Het is een poging tot creëren van orde in de chaos.” Natuurlijk zijn er meer elementen in een foto die belangrijk zijn voor een foto (denk aan onderwerp, emotie, licht, kleurgebruik) maar op het moment dat je kunt spelen met compositie in je foto’s gaat er een wereld voor je open.

10 COMPOSITIETIPS

Met de compositie is het uitproberen wat je het beste ligt en waar je zelf van houdt. Leuk is het om er mee te spelen en het uit te proberen. Vaak is een klein stapje naar links of rechts of iets meer door de knieën waardoor je compositie en daardoor ook je foto’s al snel veel mooier worden. Hieronder staan 10 tips waar je qua compositie rekening mee kunt houden.

1) De Regel van Derden
De bekendste compositieregel is meteen ook de belangrijkste. Als je je foto’s opbouwt volgens de Regel van Derden, ben je in ieder geval bij de meeste onderwerpen al op de goede weg. Trek twee lijnen horizontaal en twee verticaal zodat je 9 gelijke vlakken krijgt. Probeer je onderwerp op een kruispunt van de lijnen te plaatsen. Als je de horizon op een derde van boven of onder plaatst is dat veel spannender dan in het midden van de foto. En als je een onderwerp op een derde van links of rechts plaatst wordt de foto dynamischer en spannender.

2) De bewegingsrichting
Wanneer het hoofdonderwerp van een foto een bepaalde kant op beweegt, volgen onze ogen instinctief deze bewegingsrichting. Als de foto dan abrupt ophoudt, wordt onze nieuwsgierigheid niet genoeg bevredigd. Als je als fotograaf ongeveer weet hoe de blik van de kijker door de foto beweegt, kun je daar bij de compositie rekening houden. Bij een bewegend object moet er in de richting van de beweging altijd ruimte zijn. Daarom wordt de ruimte achter het bewegende object ook wel aangeduid als ‘dode ruimte’.

3) Beeldvullend fotograferen
Als je rondom het onderwerp te veel ruimte overlaat, verliest de foto veel aan kracht. Anders gezegd: hoe krapper de uitsnede, des te krachtiger vaak de foto. Wat er niet op de foto komt is bijna even belangrijk als wat er uiteindelijk te zien is. Vaak is het al voldoende om dichterbij te gaan staan of iets in te zoomen. Ook kun je achteraf op de Mac/PC een krappere uitsnede maken.

4) Eenvoud voor alles
Minder is meer: foto’s die tot de essentie zijn teruggebracht zijn, zijn vaak het krachtigst. Probeer niet te veel op de foto te krijgen.

5) Staand of liggend?
De meeste foto’s worden liggend gemaakt, omdat dit formaat het meest aansluit bij ons natuurlijke blikveld of omdat camera’s nu eenmaal zo gebouwd zijn. Pas wanneer niet alles op de foto past, komen veel fotografen op het idee om de camera een kwartslag te draaien. De portretstand kan heel goed gebruikt worden als je de lengte van bijvoorbeeld bomen wilt benadrukken of hoge gebouwen. Een portret in staand formaat heeft een positievere uitwerking op het model. Bij een liggend formaat lijkt het hoofd voller.

6) Nieuwe perspectieven
De hele compositie valt of staat met het perspectief. Als je iets op ooghoogte op de foto zet zal het er vaak gewoontjes uitzien. Veel lucht of foto’s van kinderen op ooghoogte zijn daarom al gauw bijzonder. Je wilt een kind niet van bovenaf zien. Dus ga door de knieën of zelfs op je buik. Ook bij een eenvoudige landschapsfoto is het vaak een goed idee om door de knieën te zakken. Als je van laag standpunt naar boven kijkt noemen we dat een kikvors perspectief. Op ooghoogte fotograferen heet normaal perspectief. Van een (extreem) hoog standpunt naar beneden kijken heet helikopterperspectief.

7) Symmetrische compositie
Bij een symmetrische compositie zie je een verticale en horizontale denkbeeldige as die min of meer een verdeling maakt van links en rechts. Een evenwichtige verdeling. Door de symmetrie wordt het eenvoudiger om het onderwerp als een geheel te zien.

8) A-symmetrische compositie
Alle niet-symmetrische composities noemen we automatisch a-symmetrisch. Vaak ligt het element op een lijn van de gulden snede of Regel van Derden. Kijk eens wat het effect is als je het onderwerp links plaatst of juist rechts en niet in het midden.

9) Centrale compositie
Niet altijd is het onderwerp op een derde plaatsen mogelijk of zelfs wenselijk. We spreken van een centrale compositie als er een centraal punt is, dikwijls in het midden gelegen, waar alle andere elementen naartoe gericht lijken te zijn. Dit kan juist heel sterk werken. Je ogen worden naar het centrale punt geleid.

10) Piramide- of Driehoekscompositie
Wanneer de beeldelementen gerangschikt zijn volgens een al dan niet zichtbare driehoeksvorm spreken we van een piramidale of driehoekscompositie. Als je bijvoorbeeld een persoon laat staan en twee anderen er voor laat zitten geeft dit een heel evenwichtig beeld.

Er zijn uiteraard nog meer composities mogelijk. Dit zijn de compositieregels die ik het meest gebruik bij mijn portret- en reportagefotografie. Weet jij welke er nog meer zijn? Daarover de volgende keer meer!